Logo
Contact
spacer
photo/thumb_217.jpg
Plaatsmaken voor sojateelt
photo/thumb_214.jpg
Boontjes uit Kenya
photo/thumb_215.jpg
Garnalen uit de Filipijnen
photo/thumb_216.jpg
Platgebrand voor sojateelt
Smakelijk Eten!
Smakeljk eten! Hoe voedsel de wereld verandert
Regisseur Walther Grotenhuis
Producent Wouter Snip (Kleine Beer Films)
Nederland 2011, 90 minuten
Verkrijgbaar op dvd via
www. smakelijketendefilm.com
Waterbommetjes en sojavarkens
27-08-2011
Hoe zit dat eigenlijk met het groeiende aanbod voedsel dat het hele jaar door in mijn supermarkt ligt, vroeg documentairemaker Walther Grotenhuis zich af. Waar komt het vandaan en wat betekent de productie ervan voor het land, de zee, mensen ter plekke? Over zijn zoektocht naar de antwoorden maakte hij een fascinerende en genuanceerde documentaire: Smakelijk Eten, hoe voedsel de wereld verandert.

In de keuken van het restaurant wordt hard gewerkt aan een diner met de fijnste ingrediënten. Onder andere: boontjes uit Kenya, tijgergarnalen uit de Filipijnen en gevuld speenvarken uit Brabant dat is grootgebracht met Braziliaanse soja. Er is weinig toelichting van een voice over en dat zal de hele film zo blijven, maar je voelt meteen waar de schoen gaat wringen.

Mangrovebossen
Grotenhuis vertelt zijn verhaal aan de hand van werk en leven van drie hoofdpersonen. De eerste is garnalenkweker Jake Vergara uit Mindanao (Filipijnen), een rijke zakenman die precies weet hoe hij geld moet verdienen (steeds meer kweekvijvers) maar ook droomt van een 'blauwe revolutie'. Met droge ogen vertrouwt hij de filmmakers toe dat hij met de 300 ton kweekvis per jaar 'iets kan doen aan de voedselcrisis'.
Voor zijn visvijvers zijn wel de mangrovebossen langs de kust gekapt, waardoor de habitat voor jonge vissen en garnalen verdween en de lokale vissers hun inkomsten dreigen te verliezen.

Arme stakkers
De tweede vertellijn komt uit de Braziliaanse deelstaat Mato Grosso. Daar streek jaren geleden Neúza Wessner en haar familie neer om een nieuw leven te beginnen midden in het uitgestrekte land, begroeid met struikgewas en bomen van 'waardeloos hout'. Ze brandden de vegetatie plat en begonnen met de verbouw van soja. Het hele gezin werkt mee en inmiddels is het trotse eigenaar van 1200 hectare soja-akkers. Hoewel ze de oogst elk jaar weer moeten voorfinancieren en in een vicieuze cirkel van schulden leven, zijn de pioniers trots op wat ze hebben bereikt. Ze begrijpen de kritiek van milieuorganisaties niet. 'We houden van onze grond. Het is het heiligste wat we hebben. En de grond is gezond, anders zou hij niets opbrengen.'
De expansie van de sojaboeren botst met de leefwereld van de indianen, de oorspronkelijke bewoners van het gebied. Adembenemende beelden van de Mehinaku-stam maken dit gedeelte van de documentaire het mooist. Walther Grotenhuis weet ook bij deze mensen het vertrouwen te winnen, zodat de filmploeg ogenschijnlijk zonder beperkingen het dagelijks leven kan vastleggen. De hoofdman, die intussen ook geld verdient met de verkoop van handwerk aan de buitenwereld, voorspelt dat door de oprukkende westerlingen zijn kinderen over een paar jaar 'kleren dragen zoals de blanken'. Hij steekt zijn handen in de lucht en roept uit: 'Arme stakkers'.
Nederland is de grootste importeur van soja, hier belangrijk als varkensvoer.

Dorstige koeien
Het laatste verhaal komt uit Kenya, waar aan de voet van Mount Kenya boontjes, haricots vert en sugar snaps worden verbouwd. Volgens sommigen is dat milieuvriendelijker dan de teelt in onze kassen. Probleem is echter het tekort aan water. Boontjes hebben veel water nodig om te groeien. De rivier die uit de bergen komt heeft door gebrek aan regen niet genoeg water voor de intensieve groenteteelt en de kleine akkerbouwers die ook van hun oogsten moeten leven. De laatsten klagen en verdenken de grote bedrijven ervan de waterloop te verleggen. De nomaden in dit deel van het land zien hun dorstige koeien sterven.
Grotenhuis stuitte op een bizarre paradox: een gortdroog land exporteert boontjes die voor 70 procent uit water bestaan. Oftewel: Het schaarse water verdwijnt in de vorm van boontjes naar het buitenland. Waterbommetjes.

Plezier met een bijsmaakje
Voedselkwesties als deze zijn eerder belicht in film en op papier. Producten van de Amerikaanse journalist Michael Pollan zijn daarvan een beroemd voorbeeld. Vaak sneeuwt in alle verontwaardiging de essentie onder of is de 'conclusie' voorspelbaar. Walther Grotenhuis is erin geslaagd heldere lijnen vast te houden. Hij wijst niet expliciet naar 'schuldigen' van dit ingewikkelde vraagstuk (want 300 ton garnalen zet toch meer zoden aan de dijk dan een schamel netje van de lokale boer?), maar laat de feiten spreken. En ook wie het geen moer kan schelen waar zijn voedsel vandaan komt, beleeft dankzij het vakmanschap op alle niveaus anderhalf uur kijkplezier aan Smakelijk Eten. Al heeft dat 'plezier' dan toch een bijsmaakje.
(RvH)
spacer